فارماکولوژی/دکتر سرگلزایی

۱-تاثیر بدن روی دارو : فارماکوکینتیک

الف-متابولیسم

۱-متابولیسم کبدی : اگر دارویی این متابولیسم دارد باید حواسمون به کارکرد کبد باشه ، مثل اثر متادون با کبد ، آنزیمهای کبدی باید اندازه گیری شود که اگر این آنزیم‌ها بالا هستند باید دوز متادون پایین بیاد

۲-متابولیسم کلیه ای : لیتیوم متابولیسم کلیوی داره ، ممکنه فشار خون یا دیابت روی کلیه فرد تاثیر گذاشته باشد و در دوز لیتیوم باید احتیاط کرد

اندکس تراپوتیک : نسبت دوز مسمومیت یک دارو به دوز درمانی مثلا برای دیازپام حدود ۱۰۰ و برای لیتیوم حدود ۵ است. پس برای تجویز دیازپام نگران مسمومیت نیستیم

ب-حلالیت در آب یا چربی

برخی داروها با وجود مقدار زیاد بودن در خون در مغر ما وارد نمیشود لذا داروهای مناسبی برای روانپزشکی نیست.
پروپرانولول و آتنولول اینا هردو بتابلوکر هستند گیرنده های بتا آدرنرژیک را بلاک میکنند. 
بین این دو تا پروپرانولول محلول در چربی است ولی آتنولول محلول در آب است.
نیمه عمر پروپرانولول کمتر از آتنولول است، یعنی زودتر اثرش در بدن تموم میشه.
اگر کسی اضطراب عملکرد داره مثلا میخواد بره رو صحنه پروپرانولول بهتر از آتنولول است زیرا بهتر در مغز اثر میکند.

داروهای حلال در چربی بهتر جذب مغز میشوند.

ج-جذب دارو توسط بدن

ویتامین ب۱۲ عمدتا از معده جذب میشود . لذا نیازی به مکمل غذایی ندارد . کسی که کم خونی داره دستگاه گوارش مشکل داره و نمیتونه ب۱۲ رو جذب کنه . مثلا بخاطر استرس معده اش ملتهب است. لذا ب۱۲ به شکل تزریقی برایش تجویز میشود.

تستوسترون جذب معده ای خوبی نداره.
جگر کمبود ب۱۲ رو جبران نمیکنه

د-حمل دارو در بدن

داروهای مخلول در اب در جریان خون حل شده و داخل بدن حل می‌شوند مثل لیتیوم 
داروهای محلول در چربی به تنهایی در خون راه نمیروند بلکه به یک سری پروتئین ها می‌چسبند و در نتیجه میزان اون پروتئین در جذب اون دارو اثر دارند.

گاباپنتین روی گابا تاثیر می‌گذارند و با اتصال به گیرنده های گابا نورون های حسی را آروم میکنند. این دارو حملشون توسط پروتئین هست و بهتر است روی غذا مصرف شود و هرچه غذا پروتئین بیشتری داشته باشه جذب بیشتر میشود .با شکم خالی یا روی کربوهیدرات جذب گاباپنتین کاهش پیدا میکند.
یک دوز ثابت دارو چقدر به درد بدن من میخوره . وقتی والپروات و کاربامازپین با هم داده میشود، باید سطح والپروات را بالا برد و سطح کاربامازپین کمتر داده میشود.

ه-آنزیمهای متابولیزه کننده مثلا خوردن اب گریپ فروت سطح سرترالین را در خون بالا برده و باعث ایجاد عوارض جانبی میشود.

نمک و لیتیوم هردو سدیم دارند و برای دفع باهم رقابت میکنند پس اگر کسی نمک زیاد بخوره سطح لیتیوم تو بدنش بالا میره. یا مثلا برعکس کافئین دفع کلیوی لیتیوم را افزایش میدهد.

دوپامین حرکات را در مغز نرم میکنه شبیه روغنکاری یک در عمل میکنه.
رادیکال‌های آزاد یعنی مولکولهایی که بارالکتریکی پیدا کرده اند باید از بدن دفع بشوند و خوردن ویتامین سی به دفع اینها کمک میکنه، ویتامین ای ، آ ، دی و کا چون محلول در چربی هستند اگر در بدن زیاد شوند عوارض جانبی ایجاد میکند ولی ویتامین سی زیادیش به راحتی دفع میشود چون محلول در آب هست.

دوپامین وقتی وارد خون میشوند فشار خون را بالا میبرد پس باید کاری کرد که دوپامین فقط در مغز تولید شود. برای این کار لوودوپا را همراه کاربی‌دوپا وارد بدن میکنیم ، کاربی‌دوپا جلوی تبدیل شدن لوودوپا به دوپامین را میگیرد پس جلوی بالا رفتن فشار خون را می‌گیرد تا وقتی که اینها به سطح خونی مغز میرسند ، کاربی‌دوپا از سطح خونی مغزی نمیتونه عبور کنه مثل آتنولول ولی لوودوپا از سطح خونی مغز عبور میکنه و در اونجا تبدیل به دوپامین میشه و کمبود سطح دوپامین در مغز را جبران میکنه و بیماری پارکینسون کنترل میشه.

هرچی سطح متادون رو بالا ببری سطح تاثیر روی بدن بصورت خطی بالا میره یعنی فول آگونیست هست ، ولی بوپرنورفین تا یک جایی سطح تاثیر بالا میره و از اونجا به بعد هرچه دوز دارو بالاتر بره تاثیر دارو افزایش پیدا نمیکنه لذا مسمومیتش کمتر و عوارض جانبیش کمتر است، یعنی پارشیال آگونیست هست.
اما مریضها کشف کردند، اگر بوپرنورفین را تزریق کنند میتوانند احساس نشئگی ایجاد کنند. برای پیشگیری از این خطر بوپرنورفین را با نالوکسون ترکیب کردند و به آدمها دادند با اسم تجاری بنام سابوکسون.
بوپرنورفین آگونیست گیرنده افیونی هست.
نالوکسون آنتاگونیست گیرنده افیونی هست یعنی روی گیرنده میشینه و اجازه نمیده مواد افیونی تاثیر بگذارند. نالوکسون جذب گوارشی نداره ولی بوپرنورفین جذب مخاطی زیرزبانی داره . خوب اگر فرد قرص سابوکسون رو زیرزبونش گذاشت و گوش به حرف دکتر داد که بوپرنورفین جذب میشه و اثرآگونیست خودشو میزاره و نالوکسون جذب نمیشه و دفع میشه...اما اگر این آدم قرص را با حل کردن در اب تزریق بکنه نالوکسون جذب عروقی داره و اجازه نمیده فرد نشئه بشه .

۲-تاثیر دارو روی بدن : فارماکودینامیک

الف-تاثیر روی سنتز_ری‌لیز نوروترانسمیتر ها

نوروترانسمیتر ناقلین عصبی مغز سه نوعند :

-اولیه، مثل نوراپی نفرین ، کوکائین روی این نوروترانسمیتر تاثیر میگذارد

-ثانویه، گوانیل سیکلاز ، لیتیوم روی یکی از نوروتراتسمیترهای ثانویه استفاده میشود و برخی ژنها رو میخوابونه ، در عوض کانابیس میره برخی ژنها مثل ژن اضطراب یا سایکوز رو بیدار میکنه

-ثالثه: مثل مسنجرهایRNA ،

داروها روی هرکدوم از انواع نوروترانسمیتر ها می‌توانند تاثیر بگذارند.

انواع نوروترانسمیترها:

۱-اسید آمینه مثل گابا و کلوتامات
۲-بیوژنیک آمین ها مثل دوپامین، نوراپی نفرین، سروتونین 
۳-پروتئین مثل آندوژنیک، اپیوئیدها، آنکفالین ها ، دینورفین ها، آندومورفین ها

ب-اثر بر گیرنده ها یا رسپتورها : وقتی بر گیرنده میشینه ،بر دو نوعه :
آگونیست : همون کاری رو میکنه که دارو قرار بکنن ، که میتونه فول آگونیست باشه یا پارشیال آگونیست باشه

آنتاگونیست : رو گیرنده میشینه نمیزاره ماده اثر کنه

آگونیست یا آنتاگونیست میتونن پیش سیناپسی یا پس سیناپسی مثلا در گیرنده های نوراپی نفرینی

ج-اثر بر آنزیمهای شکاف سیناپسی
مثل منو آمین آکسیدار M.A.O 
یا
C.O.M.T